Praca w Wiedniu

Co oznacza pojęcie „stosunek pracy“?

Ludzie, którzy u kogoś pracują, pozostają w stosunku pracy (Arbeitsverhältnis). Są pracobiorcami, a pracują dla pracodawcy. Pracobiorca winien zwrócić uwagę na to, czy przed rozpoczęciem pracy otrzymał od pracodawcy dokument ustalający zakres praw i obowiązków wynikających ze stosunku pracy (Dienstzettel) lub umowę o pracę (Arbeitsvertrag).

W umowie o pracę, względnie w dokumencie ustalającym zakres praw i obowiązków wynikających ze stosunku pracy, określono najważniejsze prawa i obowiązki pracodawcy i pracobiorcy.  

Umowa o pracę

Umowa o pracę musi być zawarta na piśmie. Każdy pracobiorca winien dokładnie przeczytać swoją umowę o pracę. Jeżeli pracobiorca nie zgadza się z jakimkolwiek postanowieniem umowy, winien przed podjęciem pracy omówić to z pracodawcą lub razem z nim zmienić to postanowienie.

Więcej na ten temat na bezpłatnych spotkaniach informacyjnych StartWien – 
Dowiedz się o terminie!

Układ zbiorowy

Układ zbiorowy (Kollektivvertrag, KV) to pisemne porozumienie, zawierane między związkami zawodowymi a organizacjami pracodawców, regulujące w danej branży prawa i obowiązki pracobiorców.

5 najważniejszych spraw, regulowanych układem zbiorowym

1. Dzienny i tygodniowy normalny wymiar czasu pracy;

2. Okresy wypowiedzenia stosunku pracy;

3. Godziny nadliczbowe i wynagrodzenie za nie oraz dodatki za pracę w soboty, niedziele i święta;

4. Zaszeregowanie, płaca minimalna, zasady podwyższania stawek;

5. Wypłaty specjalne czyli świadczenia urlopowe i świąteczne, tzw. trzynasta i czternasta pensja (Urlaubsgeld, Weihnachtsgeld).

Termin rozpoczęcia pracy i jej rodzaj

Każda umowa o pracę określa na początku termin, w którym rozpoczyna się stosunek pracy. Pracobiorcę należy zgłosić do ubezpieczenia społecznego (np. do Österreichische Gesundheitskasse, ÖGK) od pierwszego dnia stosunku pracy. Pierwszego dnia pracy pracodawca musi przekazać pracownikowi kopię dokonanego zgłoszenia (Anmeldung). Umowa o pracę określa rodzaj wykonywanej pracy, a ponadto podaje, na jakim układzie zbiorowym i jakich ustawach się opiera.

Miejsce wykonywania pracy i czas pracy

Miejsce wykonywania pracy (Arbeitsort) to miejsce, w którym pracobiorca świadczy swoją pracę.

Umowa o pracę określa uzgodniony normalny czas pracy (Normalarbeitszeit) oraz wyznacza tygodniowy rozkład czasu pracy. Ponadto umowa o pracę może zawierać zasady dotyczące godzin nadliczbowych.

Normalny tygodniowy czas pracy w Austrii wynosi 40 godzin. W niektórych branżach i firmach obowiązuje inny normalny czas pracy (np. 38,5 czy 39 godzin tygodniowo). Czas pracy nie może przekroczyć dwunastu godzin dziennie i sześćdziesięciu godzin tygodniowo.

Tygodniowy czas pracy osób zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin (Teilzeitarbeit) jest krótszy.

W Austrii obowiązują ustawowe przerwy w pracy (Ruhepausen). Jeżeli czas pracy wnosi dziennie więcej niż sześć godzin, przysługuje pół godziny przerwy.

Co oznacza pojęcie „godziny nadliczbowe“?

Jeżeli pracownik pracuje dłużej, niż wynosi normalny wymiar czasu pracy ustalony w umowie o pracę (np. więcej niż 8 godzin dziennie, albo więcej niż 40 godzin tygodniowo), pracuje on w godzinach nadliczbowych (Überstunden). Godziny nadliczbowe wymagają zarządzenia i zezwolenia pracodawcy. W zależności od uzgodnienia z pracodawcą pracownikowi przysługuje dodatkowe wynagrodzenie lub ekwiwalent w postaci czasu wolnego od pracy.

Wynagrodzenie

W Austrii wynagrodzenie pracownika umysłowego określa się słowem Gehalt, a pracownika fizycznego Lohn. Ponadto na podstawie układu zbiorowego mogą przysługiwać określone dodatki (Zulagen, Zuschläge). Całkowita zapłata określana jest słowem Entgelt. Wysokość przysługującego wynagrodzenia i termin jego wypłaty wynikają z umowy o pracę lub z taryfikatora, ustalającego najniższe wynagrodzenie, który jest częścią odpowiedniego układu zbiorowego.

Jeżeli wynagrodzenie pracownika przewyższa dolny limit wynagrodzenia (Geringfügigkeitsgrenze), pracownik ten jest w pełni ubezpieczony z tytułu pozostawania w stosunku pracy. Oznacza to, że pracownik jest objęty ubezpieczeniem w razie choroby, wypadku, bezrobocia oraz ubezpieczeniem emerytalnym. Pracownicy o zarobkach poniżej dolnego limitu wynagrodzenia (geringfügig Beschäftigte) są ubezpieczeni jedynie od wypadku.  

Na końcu każdego miesiąca pracodawca musi wręczyć pracownikowi rozliczenie wynagrodzenia (Lohnabrechnung, Gehaltsabrechnung). Rozliczenie zawiera wysokość wynagrodzenia brutto, kwoty odliczeń ustawowych (składka na ubezpieczenie społeczne i podatek od wynagrodzeń) i kwotę netto przekazaną na rachunek bankowy pracownika. 

Urlop

Pracownikowi przysługuje pięć tygodni urlopu wypoczynkowego rocznie. Okres nieobecności w pracy z powodu urlopu wypoczynkowego należy koniecznie ustalić z pracodawcą!

Choroba

Pracownik winien niezwłocznie zgłosić pracodawcy fakt zachorowania lub wypadku oraz przekazać firmie zaświadczenie o chorobie. Przez pewien okres pracownik niezdolny do pracy z powodu choroby otrzymuje pełne wynagrodzenie.

Zwolnienie na opiekę

Jeżeli bliscy członkowie rodziny zamieszkali we wspólnym gospodarstwie domowym wymagają opieki ze względu na stan zdrowia, pracownikowi przysługuje w każdym roku pracy jeden tydzień zwolnienia na opiekę (Pflegefreistellung). W wypadku konieczności opieki nad chorym dzieckiem poniżej dwunastu lat przysługuje dodatkowy tydzień zwolnienia na opiekę, zatem w sumie dwa tygodnie w każdym roku pracy.

Stosunek pracy może zakończyć się np. wypowiedzeniem (Kündigung) lub zwolnieniem (Entlassung). 

Wypowiedzenie

Wypowiedzieć umowę o pracę może zarówno pracobiorca jak i pracodawca. Wypowiedzenie to jednostronne oświadczenie o zakończeniu stosunku pracy, skierowane do drugiego partnera umowy. Zwykłe wypowiedzenie zawiera okres i termin wypowiedzenia i nie wymaga zgody drugiego partnera umowy. Wypowiedzenie może nastąpić w dowolnym momencie bez podania przyczyn – można je przekazać pisemnie, ustnie, w wiadomości SMS, w wiadomości elektronicznej, za pośrednictwem WhatsApp lub innych komunikatorów oraz faksem. Wypowiedzenie można przekazać również podczas urlopu lub niezdolności do pracy z powodu choroby. 

Zwolnienie

Zakończeniem stosunku pracy w trybie nadzwyczajnym jest zwolnienie (Entlassung) lub wystąpienie z firmy (Austritt) z przyczyn określonych w ustawie. W takim wypadku stosunek pracy ustaje natychmiast.

Po zakończeniu stosunku pracy należy zwrócić się do urzędu obsługi rynku pracy (Arbeitsmarktservice, AMS), aby zgłosić się jako osoba poszukująca pracy i złożyć wniosek o zasiłek dla bezrobotnych. Urząd obsługi rynku pracy rozpatruje zasadność wniosków, wspiera bezrobotnych w poszukiwaniu pracy i w razie potrzeby udostępnia kursy dokształcające.

Ze świadczeń urzędu obsługi rynku pracy mogą korzystać osoby bezrobotne, zdolne do pracy oraz mogące i chcące podjąć pracę. Oznacza to, że osoby te muszą być zdrowe (nie mogą być „na chorobowym“), znajdować się w Austrii i być gotowe do natychmiastowego podjęcia pracy.

Osoby pobierające zasiłek dla bezrobotnych są automatycznie objęte ubezpieczeniem zdrowotnym, wypadkowym i emerytalnym.

Wiedeńska Izba robotnicza (Arbeiterkammer Wien, AK) udziela pracobiorcom bezpłatnych informacji i porad. Członkowie związków zawodowych mogą się zwrócić o poradę do swojego związku zawodowego. Przedsiębiorcy są zrzeszeni w wiedeńskiej Izbie gospodarczej  (Wirtschaftskammer Wien), udzielającej porad swoim członkom.