Viyana'da çalışmak

İş ilişkisi ne anlama gelir?

Başkasının yanında çalışmanız, bir iş ilişkisi (Arbeitsverhältnis) içinde olmanız anlamına gelir. Yani çalışan sıfatında olup, bir işveren için çalışmaktasınız. Her durumda işe başlamadan önce işvereninizin size bir iş pusulası (Dienstzettel) ya da bir iş sözleşmesi (Arbeitsvertrag) vermiş olmasına dikkat edin. 

İşverenin ve çalışanın en önemli hak ve sorumlulukları iş pusulasında ya da iş sözleşmesinde belirtilmiştir.

İş sözleşmesi ne anlama gelir?

İş sözleşmesi yazılı olarak yapılır. Çalışan olarak iş sözleşmesini tam olarak okumanız gereklidir. Belirli maddeleri kabul etmiyorsanız, bunları işe başlamadan önce işvereniniz ile görüşünüz ya da değiştirtiniz. 

Toplu iş sözleşmesi

Toplu iş sözleşmesi (KV) sendikalarla işveren birlikleri arasında yapılan yazılı bir anlaşmadır. Bu sözleşme ile belirli bir branşta çalışanların hakları ve sorumlulukları belirlenir. 

Toplu iş sözleşmesi ile düzenlenen 5 önemli husus:

1.    Haftalık ve günlük normal çalışma saatleri
2.    İş ilişkisi çerçevesinde ihbar (işe son verme) süreleri
3.    Fazla mesailer ve nasıl ödenecekleri ve ayrıca hafta sonu ve tatil günü            çalışma için yapılacak ek ödemeler
4.    Hangi maaş kademesinin uygulanacağı, asgari ücret ve terfi koşulları
5.    Tatil ve noel ikramiyeleri
 

İş ilişkisinin başlama tarihi ve yapılacak iş

Her iş sözleşmesinin başında iş ilişkisinin hangi tarihte başlayacağı belirtilir. İşe başlayan kişi, iş ilişkisinin 1. gününden itibaren çalışan olarak sosyal sigorta kurumuna kaydedilir (örneğin Avusturya Sağlık Sandığına  Österreichische Gesundheitskasse(ÖGK)). İşveren ilk iş gününde size sosyal sigorta kurumuna yapılan bildirimin bir kopyasını verecektir. Çalışanın yapacağı işin ne olduğu iş sözleşmesinde açıklanır. İş sözleşmesinde ayrıca bu iş sözleşmesi için hangi toplu iş sözleşmesinin ve hangi yasaların geçerli olduğu da belirtilir.

Çalışma yeri ve çalışma saatleri

Çalışma yeri, işinizi yapacağınız yerdir. 

İş sözleşmesinde normal çalışma saatleri de yer alır: Ne zaman ve haftada kaç gün çalışacağınız burada belirtilir. Ayrıca iş sözleşmesinde fazla mesailer için geçerli kurallar da yer alabilir.
Avusturya'da normal çalışma süresi haftada 40 saat tutarındadır. Bazı branşlarda ya da firmalarda farklı normal çalışma süreleri uygulanır (örneğin haftada 38,5 ya da 39 saat gibi). Günlük çalışma süresi 12 saaten fazla ve haftalık çalışma süresi 60 saatten fazla olamaz.

Yarı zamanlı çalışma (Teilzeitarbeit) haftada normal çalışma süresinden daha az saat çalışmanız anlamına gelir.

Avusturya'da yasalarla düzenlenmiş ara dinlenme süreleri vardır. Altı saatten fazla çalışırsanız, yarım saatlik dinlenme arası vermeniz gereklidir.
 

Fazla mesai nedir?

Günlük normal çalışma süresinden (örneğin iş sözleşmesine göre günde 8 saat) ya da haftalık normal çalışma süresinden (örneğin haftada 40 saat) daha uzun çalışırsanız, fazla mesai yapmış olursunuz. Fazla mesailerin işverenin talimatı üzerine yapılması ve işveren tarafından onaylanması gereklidir. Fazla mesailerin karşılığında işvereninizle anlaşarak, para ya da serbest zaman (Zeitausgleich) alabilirsiniz. 

Ödeme (Entgelt)

Çalışmanız karşılığında maaş (memurlarda) ya da ücret (işçilerde) alırsınız. Toplu iş sözleşmesinde ayrıca size belirli zamların ve ek ödemelerin de yapılması öngörülmüş olabilir. Gelirin tümü "ödeme" olarak isimlendirilir. İş sözleşmenizde ya da uygulanan toplu iş sözleşmesinin asgari ücret tarifesinde ne kadar ücret ya da maaş alacağınız ve ödemenin ne zaman yapılması gerektiği belirtilir. 

Geliriniz sosyal sigorta muafiyeti sınırının (Geringfügigkeitsgrenze) üzerindeyse, iş ilişkiniz size otomatik olarak tam sigorta koruması sağlar. Yani hastalık, kaza, işsizlik ve emeklilik sigortalarından yararlanırsınız. Geliriniz sosyal sigorta muafiyeti sınırının altındaysa, bu durumda sadece kaza sigortanız olur.

Her ayın sonunda işvereniniz size bir ücret ya da maaş bordrosu verecektir. Ücret ya da maaş bordrosundan size yapılan brüt ödemelerin tutarını, ne kadar yasal kesinti yapıldığını (sosyal sigorta ve ücret vergisi kesintileri) ve banka hesabınıza yapılan net ödemenin ne kadar olduğunu görebilirsiniz.

 

Yıllık izin (Urlaub)

Bir işçi olarak yılda 5 hafta ücretli izin alma hakkına sahipsiniz. Yıllık ücretli izninizi ne zaman kullanacağınızı mutlaka işvereniniz ile anlaşarak kararlaştırmanız gereklidir.

Hastalık izni (Krankenstand)

Hastalanırsanız ya da bir kaza geçirirseniz, bu durumu derhal işvereninize bildirmeniz ve hastalık belgesini (Krankenbestätigung) firmaya iletmeniz gereklidir. Hastalık izninde belirli bir süre için size ücretiniz tam olarak ödenir.

Bakım izni (Pflegefreistellung)

Aynı evde yaşadığınız bir yakınınız hastalanırsa ve bakıma ihtiyacı olursa, iş yılı başına bir hafta "bakım izni" alabilirsiniz. Oniki yaşından küçük çocuklara bakılması gerekiyorsa, bu durumda her yıl ek bir hafta bakım izni alabilirsiniz, yani iş yılı başına 2 hafta bakım izni alma hakkınız vardır. 

İş ilişkisi örneğin sözleşmenin feshedilmesi ya da işten çıkarılma sonucunda sona erebilir.

İş sözleşmesinin feshedilmesi

İş sözleşmesi işçi tarafından da işveren tarafından da feshedilebilir. Fesih diğer sözleşme tarafına iletilen ve iş ilişkisine son verildiğini belirten tek taraflı bir beyandır. Olağan fesih diğer sözleşme tarafının onayından bağımsız olup, belirli bir fesih süresini ve fesih tarihini de içerir. Fesih bildirimi her an ve her hangi bir neden belirtmeden yazılı olarak, sözlü olarak, SMS ile, e-posta ile, WhatsApp ya da diğer kısa mesaj servislerinden biri ile ya da faks ile yapılabilir. Fesih bildiriminin izin ya da hastalık izni esnasında yapılması da mümkündür. 

İşten çıkarma

İş ilişkisinin olağanüstü olarak sona ermesi işten çıkarmaya ya da işten ayrılmaya karşılık düşer. Bunun için yasada belirtilen belirli bir nedenin olması gereklidir. Bu durumda iş ilişkisi derhal sona erer.

İş ilişkiniz sona erdiyse, İş ve İşçi Bulma Kurumuna Arbeitsmarktservice (AMS) başvurun. Orada iş arayan olarak kayıt yaptırın ve işsizlik parası almak için müracaat edin. İş ve İşçi Bulma Kurumu müracaatınızı inceleyerek, işsizlik parası alıp alamayacağınızı belirler. İş ve İşçi Bulma Kurumu iş aramanızda size yardımcı olur ve gerekmesi halinde meslek kurslarına katılabilmenizi sağlar.

 İş ve İşçi Bulma Kurumunun hizmetlerinden yararlanabilmek için işsiz olmanız, çalışabilir durumda olmanız ve işe başlayabilecek durumda ve istekli olmanız gereklidir. Bu da sağlığınızın yerinde olması (hastalık izninde olmamanız), Avusturya'da bulunmanız ve her an yeni bir işe başlamaya hazır olmanız anlamına gelir.

İşsizlik parası alıyorsanız, otomatik olarak hastalık, kaza ve emeklilik sigortanız da olur.

Bir işçi olarak Viyana İşçi Odası'nn Arbeiterkammer Wien(AK) )) bilgilendirme ve danışma hizmetlerinden yararlanabilirsiniz. Bir sendikaya üye iseniz, sendikadan da bilgi alabilirsiniz. İşverenler ise Viyana Ekonomi Odasına n an die Wirtschaftskammer üye olup, soruları olduğunda buraya başvurabilirler.